Afrika’ya gönderim yaparken gümrük süreçleri doğru planlanmadığında, en iyi navlun teklifi bile beklenmedik gecikmeler ve ek maliyetlerle gölgelenebilir. Bu yazı, Afrika’ya gönderim yapan ihracatçılar için pratik, uygulanabilir ve sahadan doğrulanmış önerileri bir araya getiriyor. Amaç; Afrika’ya gönderim yaparken gümrük süreçleri için doğru adımları baştan belirlemek, belge bütünlüğünü sağlamak, ülke bazlı gerekliliklere hazırlanmak ve kapıdan kapıya teslimatta sürprizleri en aza indirmek. Aşağıdaki kontrol listeleri, ipuçları ve akış şeması; Senegal, Gana, Fildişi Sahili, Nijerya, Kenya ve diğer pazarlarda Afrika gümrük süreçlerini hızlandırmanıza yardımcı olur.

1) Stratejik Ön Hazırlık: Ülke–Ürün–Mevzuat Üçgenini Netleştirin

Afrika pazarları, tek bir mevzuatla yönetilen homojen bir yapı değildir. Francophone (Fransızca konuşulan) ve Anglophone (İngilizce konuşulan) ülkelerde etiketleme dili, belge formatı ve denetim yükümlülükleri farklılaşır. Yola çıkmadan önce:

• Ülke bazlı ithalat koşullarını (yasaklı/izinli ürünler, belge formatı, dil) kontrol edin.
• Ürün–pazar uyumunu ve hedef ülkenin teknik düzenlemelerini (gıda, ilaç, kimyasal, elektronik) doğrulayın.
• İthalatçı tarafta vergisel muafiyet (yatırım projesi, hayır kurumları, serbest bölge vb.) varsa belgelendirin.
• Alıcıyla teslim şekillerini (Incoterms®) netleştirin; gümrük beyannamesini kimin vereceği, vergileri kimin ödeyeceği baştan yazılı olsun.

2) Doğru HS/GTİP Kodu: Vergi, İzin ve Etiketin Anahtarı

Yanlış HS/GTİP kodu; vergi oranını, izin gerekliliğini ve denetim türünü değiştirir. Bu da gecikme ve ek maliyet demektir.

• Ürününüzü teknik özellikleriyle tanımlayın (bileşim, kullanım amacı, fonksiyon).
• Kodun doğruluğunu birden fazla kaynaktan teyit edin (ihracatçı birliği, gümrük müşaviri, alıcı ülke uzmanı).
• Kod için alıcıyla mutabakat metni hazırlayın; faturada ürün açıklaması + HS kodu birlikte görünsün.

3) Evrak Seti: Tam ve Tutarlı Bir Paket Hazırlayın

Afrika’ya gönderim yaparken gümrük süreçleri için en kritik başarı faktörü evrak uyumudur. Temel set şunları içerir:

• Ticari Fatura (Commercial Invoice): İhracatçı/alıcı unvan ve adresleri, ürün açıklaması + HS kodu, birim/adet/brüt-net ağırlık, birim fiyat, toplam tutar, Incoterms® teslim şekli, para birimi.
• Çeki Listesi (Packing List): Koli/palet detayları, ölçüler, brüt/net ağırlık, ambalaj cinsi.
• Konşimento/AWB (B/L veya Air Waybill): Taşıyıcı bilgiler, yükleme/varış limanı, alıcı, bildirim tarafı.
• Menşe Belgesi (Certificate of Origin): Gereken formatta, yetkili kurumdan onaylı.
• Sigorta Poliçesi: CIP/CIF gibi sigortalı teslimlerde alıcıya sunulacak kapsam ve lehdar bilgisi.
• Varsa Özel Sertifikalar: Sağlık sertifikası, veteriner/fitosaniter belge, uygunluk/kalite sertifikası, MSDS, test raporları.

Altın kural: Tüm belgelerde kalem–kalem tutarlılık. Birim, miktar, ağırlık, HS kodu, teslim şekli, taraflar ve imza/mühür uyumsuzluğu; gümrükte gereksiz sorgu doğurur.

4) Etiketleme ve Ambalaj: Dil, İçerik ve Dayanıklılık

• Dil: Francophone pazarlarda Fransızca, Anglophone pazarlarda İngilizce içerik esastır. En azından ürün adı, içerik/kompozisyon, net miktar, uyarılar ve üretici/ithalatçı bilgileri hedef dilde bulunmalı.
• Zorunlu İşaretlemeler: Gıda/kozmetik/kimyasalda parti no, son kullanma, saklama koşulları; elektroniğinde voltaj-frekans; tekstilde içerik ve yıkama talimatı.
• Ambalaj Dayanımı: Tropik iklim, yüksek nem ve sıcaklık değişimleri; karton kalınlığı, palet streçleme ve nem bariyeri gerektirir. ISPM-15 (ahşap ambalaj ısıl işlem damgası) aranan bir standarttır.

5) Yükleme Öncesi Denetim (PSI) ve Uygunluk Değerlendirmesi

Birçok Afrika ülkesinde, belirli eşiklerin üzerindeki gönderiler için yükleme öncesi denetim (Pre-Shipment Inspection) veya Uygunluk Belgelendirmesi talep edilir. Bu denetimleri SGS, Bureau Veritas, Cotecna gibi kuruluşlar yürütür.

• Alıcı ülkenin PSI gereksinimi varsa randevuyu erkenden alın.
• Denetim kapsamını, belge listesini ve numune gerekliliklerini önceden paylaşın.
• Denetim raporu/sertifika konşimento düzenlenmeden hazır olsun; aksi halde varışta ceza ve gecikme doğabilir.

6) Teslim Şekli, Navlun ve Sigorta: Riskleri Paylaştırın

• Incoterms® seçiminde gümrük yükümlülüğünü (ihracat/ithalat), navlun ve sigorta sorumluluklarını açıkça dağıtın.
• CIF/CIP kullanıyorsanız sigorta ICC(A) gibi geniş kapsamda olsun; alıcı ülke risklerini (hırsızlık, kırılma, sızıntı) düşünerek kloz ekleyin.
• FCL vs. LCL, Hava vs. Deniz: Gümrük ücret yapısı ve terminal işletim bedelleri modlara göre değişir. Toplam maliyeti (origin+freight+destination) tek tabloda görün.

7) İthalatçı Tarafın Hazırlığı: Gümrük Müşaviri ve Yetkiler

Afrika’ya gönderim yaparken gümrük süreçleri alıcı taraftaki hazırlığa bağlıdır:

• Alıcı gümrük müşavirlik sözleşmesini ve vekaletini önceden tamamlasın.
• Gerekli vergi numarası/ithalatçı kaydı hazır olsun.
• Varsa teşvik/izin (serbest bölge, yatırım muafiyeti, STK muafiyeti) belgelerini önceden sisteme işletsin.

8) Dijitalleşme ve İzlenebilirlik: Hız Kazandıran Küçük Dokunuşlar

• E-fatura/e-arşiv çıktıları ıslak imza-mühürle destekleniyorsa fiziksel nüshaları da hazırlayın.
• Evrakları gönderim öncesi PDF paket olarak alıcı, taşıyıcı ve müşavire paylaşın (dosya isimleri: “INV_ProformaNo_Tarih.pdf” gibi okunur olsun).
• Kargo takip numaralarını tek ekranda izleyin; varış öncesi pre-alert maili atın (invoice, packing list, BL/AWB, COO, sertifikalar tek zip).

9) Sık Karşılaşılan Hatalar ve Çözüm Yolları

• HS kodu–ürün uyumsuzluğu: Numune/test raporuyla destekleyin, açıklamayı teknikle zenginleştirin.
• Fatura–konşimento–packing list tutarsızlığı: Tek kaynaktan belge üretin, değişiklik olursa tüm belgeleri eş zamanlı revize edin.
• Etiket dil hataları: Ülkeye göre FR/EN metinleri önceden hazırlayın, baskıyı yükleme gününe bırakmayın.
• PSI gecikmesi: Denetimi navlun rezervasyonundan önce planlayın; randevu yoğunluklarını dikkate alın.
• Ahşap ambalaj damgası yok: ISPM-15’siz palet/koliler karantinaya takılabilir; tedarikçinize zorunlu kılın.
• Yanlış Incoterms® beklentisi: Sözleşme ve proformada teslim şeklini görünür yazın; kim hangi vergiyi öder, net olsun.

10) Operasyon Akışı: Afrika’ya Gönderim Gümrük Planı (10 Adım)

1. Ülke/ürün mevzuatı ve HS kodu teyidi
2. Incoterms® ve ödeme biçimi (LC/TT vs.) mutabakatı
3. Özel izin/sertifika gereksinimlerinin kontrolü
4. PSI/Uygunluk gereksinimi varsa randevu
5. Etiket/ambalajın ülke diline göre hazırlanması
6. Fatura–packing–konşimento ön taslaklarının eşleştirilmesi
7. Menşe ve diğer orijin belgelerinin hazırlanması
8. Sigorta poliçesi (CIF/CIP’de kapsam kontrolü)
9. Evrakların pre-alert ile alıcı/müşavire gönderimi
10. Varış öncesi terminal randevusu ve BO/L (telex release) gibi işlemlerin planı

Ürün Grubuna Göre Mini İpuçları

• Gıda/İçecek: Fitosaniter, sağlık sertifikası; FR/EN etiket; sıcak iklim için reefer/soğuk zincir planı.
• İlaç/Medikal: Sıcaklık kayıtları, kalibrasyon/sertifikasyon, hassas taşıma; varışta özel depolama koşullarını doğrulayın.
• Kimyasal: MSDS, UN sınıflandırması, tehlikeli madde işaretleri; yerel yönetmeliklere uygun ambalaj.
• Elektronik: Voltaj/frekans uyumu, garanti/servis dili; ürün güvenlik işaretleri.
• Tekstil: İçerik etiketleri, beden tablosu; acil sezon gönderilerinde hava kargo + ekspres gümrük.

Maliyet ve Zamanı Yönetmek: “Toplam Sahip Olma Maliyeti”na Bakın

Afrika’ya gönderim yaparken gümrük süreçleri yalnızca vergilerden ibaret değildir. Origin masrafları + navlun + varış liman/terminal ücretleri + gümrük vergileri/KDV benzeri yükümlülükler + iç dağıtım birlikte hesaplanmalı. Tek kalemde ucuz görünen seçenek, varışta terminal/elleçleme/demurajla pahalıya dönüşebilir. Satınalma ve lojistik ekipleri aynı tabloda karar versin.

CargoPlan ile Afrika’ya Gönderimde Gümrük Süreçlerini Kolaylaştırın

CargoPlan, İstanbul ve Senegal ofisleriyle Afrika’ya gönderim yapan firmalara uçtan uca çözüm üretir: doğru HS kodu ve belge mimarisi, ülke bazlı etiketleme, PSI/Uygunluk organizasyonu, Incoterms® planlaması, FCL/LCL ve hava/deniz mod seçimi, sigorta optimizasyonu ve varışta müşavir eşgüdümü. Tek elden yönetilen şeffaf süreç, tedarik zincirinize hız ve maliyet avantajı kazandırır.

Afrika’ya gönderim yaparken gümrük süreçleri için uzman bir ekipten destek almak, hem zamanında teslimat hem de bütçe kontrolü demektir. Ürünlerinizi Senegal başta olmak üzere tüm Afrika pazarlarına güvenle ve hızla ulaştırmak için bizimle iletişime geçin.

📩 info@cargoplan.com.tr